روانشناسی هنرهای تجسمی

مقدمه کریم نصر برای چاپ فارسی کتاب جرج مدر: روانشناسی رنگها

یک اثر هنری ممتاز از هر جهت نشانه شناخت، دانش، میل، خواسته ها و حتی ناخواسته های یک مقطع تاریخی از زندگی گسترده وسیعی از مردم است که با تصویر، واژه ها، موسیقی،حرکت و یا هرچیز دیگری بیان می شود.

هنرمندان در حقیقت همه دانسته ها و نادانسته های یک گستره تاریخی را در رفتار هنرمندانه خود بروز می دهند. به همین دلیل است که یک اثر هنری را می توان  با دیدگاه های متفاوت و حتی متضاد تفسیر کرد.

اما این گفته به آن معنا نیست که هنرمندان دانسته چنین رفتارهایی را از  خود بروز می دهند. یک هنرمند ممکن است به منظور خلق یک اثر مطالعه و برنامه ریزی کند و ده ها و حتی صدها پیش طرح آماده کرده و پس از بررسی همه جوانب اثر خود اقدام به اجرای نهایی آن کند، اما با وجود تمامی آن تلاشها و برنامه ریزی ها، بخش مهمی از رفتارهای او که بنابر ضرورت های تاریخی در دوران او ته نشین شده و خارج از خواست، برنامه ریزی و اراده اش بروز کرده و نهایتا به شکلی روشن در اثر نهایی خود را نشان می دهند، از دسترس اراده او خارج بوده، چارچوب های برنامه ریزی را در هم شکسته و خود را بر اثر هنری تحمیل می کنند. از همین روست که نمی توان از هنرمندان انتظار داشت که بتوانند در مورد اهداف و معنای دقیق اثر خود توضیح قانع کننده ای ارائه کنند.

اتفاقا حیرت آور ترین وجه هنر نیز همین است، زیرا اثر هنری گویی جدا از اراده هنرمند و ناگزیر به بازتاب ویژگی های ذهنی و روانی یک مقطع تاریخی تبدیل می شود: آرامش روحی، مدارا، عصبیت،خشمناکی، تشویش، ترس، نا امیدی و هر چیزی را که روان هنرمند در معرض آن است، و مستقل از اراده او در غیر قابل دسترس ترین سلولهای مغز و سلسله اعصابش ته نشین شده، به اندامهای او منتقل کرده و نهایتا به اثر هنری منتقل می کنند. ......... ادامه دارد